Κονγκό: Μια σφαγή στο σκοτάδι

Μια ανθρωπιστική καταστροφή που τείνει να λάβει διαστάσεις βρίσκεται σε εξέλιξη στην καρδιά της Αφρικής, αλλά τα διεθνή μέσα ενημέρωσης δεν έχουν στρέψει τους προβολείς πάνω της. Τη στιγμή που όλοι αναμένουν την έκβαση των αμερικανικών προεδρικών εκλογών και το ενδιαφέρον εστιάζεται στη μεγάλη οικονομική κρίση, στο πρώην βελγικό Κονγκό, γνωστό εδώ και χρόνια ως Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό, εκατοντάδες χιλιάδες άνθρωποι απειλούνται να σφαγιαστούν, είτε να πεθάνουν από την πείνα, καθώς μαίνονται οι συγκρούσεις ανάμεσα στις κυβερνητικές δυνάμεις και…

…τους αντάρτες στο ανατολικό τμήμα της χώρας. Η Ευρωπαϊκή Ένωση αντιλήφθηκε, έστω και την τελευταία στιγμή, το μέγεθος της επικείμενης καταστροφής και έστειλε επειγόντως τους υπουργούς Εξωτερικών της Γαλλίας και της Βρετανίας για να προσπαθήσουν τουλάχιστον να προλάβουν τα χειρότερα. Όμως οι εκπρόσωποι των ανθρωπιστικών οργανώσεων είναι κατηγορηματικοί: το Κονγκό είναι το χειρότερο μέρος στον κόσμο εάν είναι κανείς παιδί και θα γίνει χειρότερο αν, εκτός από τις συγκρούσεις και την πείνα, εμφανιστούν και μαζικές επιδημίες...Η κατάσταση έχει γίνει ακόμη τραγικότερη, καθώς οι δυνάμεις της ειρηνευτικής δύναμης που βρίσκονται εκεί – τα Ηνωμένα Έθνη διαθέτουν στο Κονγκό τη μεγαλύτερη ειρηνευτική δύναμη στον κόσμο – αδυνατούν να αποκαταστήσουν την τάξη, αφού τις περισσότερες φορές φροντίζουν πρώτα για τη δική τους σωτηρία! Οι δύο Eυρωπαίοι υπουργοί Εξωτερικών προσπαθούν να πείσουν τον πρόεδρο του Κονγκό και τον αρχηγό των ανταρτών να μετάσχουν σε μία περιφερειακή σύνοδο, μαζί με τον πρόεδρο της γειτονικής Ρουάντας, ώστε να επιτευχθεί συμβιβαστική λύση και να σταματήσουν οι συγκρούσεις. Πολλές οργανώσεις ανθρωπιστικής βοήθειας έχουν εγκαταλείψει το έδαφος, καθώς οι δυνάμεις των ανταρτών απειλούσαν να καταλάβουν την περιφερειακή πρωτεύουσα Γκόμα, στην οποία έχουν καταφύγει χιλιάδες πρόσφυγες. Για να γίνει κατανοητή η σύγκρουση, πρέπει να ληφθεί υπόψη το γεγονός ότι το Κονγκό, μια τεράστια χώρα της κεντρικής Αφρικής, με πάνω από 60 εκατομμύρια κατοίκους και τεράστιους πλουτοπαραγωγικούς πόρους, ζει ουσιαστικά εδώ και δεκαετίες με αλλεπάλληλες συγκρούσεις σε διάφορα σημεία της επικράτειάς του. Μόνο κατά την τελευταία δεκαετία, ιδιαίτερα με τους περιφερειακούς πολέμους του 1996-1997 και του 1998-2003, πάνω από πέντε εκατομμύρια άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους σε συγκρούσεις ή από την πείνα και τις αρρώστιες. Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις Mη Kυβερνητικών Oργανώσεων, 1.500 άτομα πεθαίνουν κάθε μέρα από τις συνέπειες της ασιτίας ή των ασθενειών! Μετά την ανατροπή του Μομπούτου και την αποκατάσταση του πολυκομματισμού στις αρχές της δεκαετίας του ’90, την εξουσία κατέλαβε ο Λοράν-Ντεζιρέ Καμπίλα, ο οποίος όμως δολοφονήθηκε το 2001 και τον διαδέχθηκε ο γιος του Ζοζέφ Καμπίλα. Τον Οκτώβριο του 2006, ο Ζοζέφ Καμπίλα κέρδισε τις προεδρικές εκλογές, οι οποίες θεωρήθηκαν οι πρώτες δημοκρατικές εκλογές... Από το 1998, όμως, και μέχρι το 2003, η χώρα γνωρίζει αλλεπάλληλες περιφερειακές συγκρούσεις, στις οποίες οι κυβερνητικές δυνάμεις, με τη βοήθεια των γειτονικών χωρών Αγκόλα, Ναμίμπια και Ζιμπάμπουε, αντιμετωπίζουν τις ανταρτικές δυνάμεις, οι οποίες υποστηρίζονται από τη Ρουάντα, την Ουγκάντα και το Μπουρούντι. Οι σημερινές συγκρούσεις έχουν ξεκινήσει από το 2004, με επικεφαλής των ανταρτών έναν στρατηγό, της φυλής Τούτσι, τον Λοράν Νκούντα, ο οποίος έπρεπε να ενταχθεί με τις δυνάμεις του στον εθνικό στρατό της χώρας, μετά τη συμφωνία ειρήνης που επιτεύχθηκε το 2003. Ο Νκούντα αρχικά υποτίθεται ότι υπερασπιζόταν τη φυλή Τούτσι από τις επιθέσεις ανδρών Χούτου, από τη γειτονική Ρουάντα, οι οποίοι βρίσκονται στο Κονγκό. Ορισμένοι από αυτούς είχαν λάβει μέρος στη γενοκτονία των Τούτσι που έγινε το 1994 στη γειτονική Ρουάντα και στην οποία έχασαν τη ζωή τους περίπου 800.000 άνθρωποι. Φαίνεται όμως ότι το διακύβευμα είναι ευρύτερο. Ο Νκούντα διεκδικεί τον έλεγχο περιοχών οι οποίες είναι πλούσιες σε ορυκτά και πετρέλαιο και αντιτίθεται στις συμφωνίες της κυβέρνησης με την Κίνα, με βάση τις οποίες η Κίνα θα κατασκευάσει εκτενές οδικό και σιδηροδρομικό δίκτυο στη χώρα, με αντάλλαγμα βέβαια την πρόσβασή της στον ορυκτό πλούτο του Κονγκό. Η σύγκρουση αυτή, η οποία επικεντρώνεται στο ανατολικό τμήμα της χώρας, απειλεί να πάρει περιφερειακή διάσταση, καθώς η γειτονική Ρουάντα κατηγορεί τον στρατό του Κονγκό ότι συνεργάζεται με αντάρτες Χούτου, ενώ αντίστοιχα η κυβέρνηση του Κονγκό κατηγορεί την κυβέρνηση της Ρουάντας ότι υποστηρίζει τους αντάρτες του Νκούντα... Όσο και αν φαίνεται περίεργο, η μικρή Ρουάντα είχε εισβάλει στο πρόσφατο παρελθόν στο Κονγκό και μπορεί να επαναλάβει την κίνηση αυτή τώρα, αν η σύγκρουση γενικευτεί. Έτσι η κεντρική Αφρική ξαναγίνεται πεδίο αντιπαράθεσης, όχι τόσο νεοαποικιακών δυνάμεων, αλλά τοπικών εξουσιών – είτε κρατικών είτε ανταρτικών –, οι οποίες όμως συνδέονται άμεσα με κυβερνήσεις και μεγάλες επιχειρήσεις του αναπτυγμένου κόσμου, με εγκληματικά κυκλώματα, και κυρίως με τα κυκλώματα του λαθρεμπορίου όπλων, διαμαντιών και πολύτιμων ορυκτών, τα οποία είναι απολύτως απαραίτητα για τις σύγχρονες βιομηχανίες, όπως το κοβάλτιο και το κολτάνιο, και χωρίς τα οποία δεν μπορούν να κατασκευαστούν οι φορητοί υπολογιστές και τα κινητά τηλέφωνα. Έτσι και οι νέες τεχνολογίες συνοδεύονται από νέους πολέμους για την καταλήστευση των πλουτοπαραγωγικών πόρων της Αφρικής!

(Ποντίκι, 6.11.2008)